Jaarrekening
Vroeg of laat krijgt elke ondernemer ermee te maken: de jaarrekening. Enerzijds moet elk bedrijf dat aan bepaalde criteria voldoet een jaarrekening neerleggen. Anderzijds willen veel ondernemers een jaarrekening opvragen en analyseren vooraleer ze zakendoen met een andere partij. U hebt er dus alle voordeel bij om u goed in de materie te verdiepen. Wat is een jaarrekening juist? Wat vindt u erin terug? Wat is de waarde van een jaarrekening? En nog veel meer vindt u terug op deze wikipagina.
Wat is een jaarrekening?
Een jaarrekening is het financiële verslag dat een onderneming opmaakt aan het einde van het boekjaar. Ze vormt een basis voor de analyse van de financiële gezondheid en geeft een indicatie over de ontwikkeling van het bedrijf. De jaarrekening bevat 4 onderdelen:
- de balans (de foto)
- de resultatenrekening (verlies- en winstrekening, de film)
- de toelichtingen
- de sociale balans
De 4 onderdelen van de jaarrekening
De balans
De balans is als het ware een momentopname (een foto) van de bezittingen en de schulden op de laatste dag van het boekjaar. Een balans heeft dan ook twee kanten: één voor de activa (bezittingen) en één voor de passiva (schulden). Dat de balans een momentopname betreft is belangrijk om te benadrukken. Een openstaande factuur ontvangen op de laatste dag van het boekjaar of op de eerste dag van het nieuwe boekjaar geeft immers een ander beeld.
Een foto kunt u ook bewerken vooraleer u hem publiceert. Met een balans is dat niet anders, omdat de wettelijke regels en de boekhoudvoorschriften vaak verschillend te interpreteren zijn.
De resultatenrekening
Is de balans te vergelijken met een foto, dan komt de resultatenrekening overeen met een film van het afgelopen boekjaar. De resultatenrekening geeft een overzicht van de inkomsten en de uitgaven gedurende het boekjaar. Ze wordt ook wel eens winst-verliesrekening of exploitatierekening genoemd.
De toelichting
In de toelichting verklaart het bedrijf onder meer welke waarderingsregels het gebruikt heeft om tot bepaalde cijfers in de balans en de resultatenrekening te komen. Die waarderingsregels bevatten belangrijke informatie.
Het is bijvoorbeeld interessant om na te gaan hoe een onderneming omspringt met afschrijvingen en voorraadwaarderingen. Elke vorm van waardering geeft een totaal ander beeld en heeft financiële implicaties.
De sociale balans
De sociale balans geeft informatie over (de samenstelling en de evolutie van) het personeelbestand en opleidingen. De sociale balans bevat 4 grote onderdelen.
De 4 onderdelen van de sociale balans
Staat van tewerkgestelde personen
Dit gedeelte bevat een schat aan gegevens over het aantal werknemers vergeleken met het vorige boekjaar. U vindt er onder andere het volgende in terug: gemiddeld aantal actieve, voltijdse en deeltijdse medewerkers, gepresteerde uren, personeelskosten, sociale voordelen, … opgesplitst naar beroepscategorie, geslacht en type arbeidsovereenkomst.
Tabel van personeelsverloop tijdens het boekjaar
Registratie van het aantal nieuwe en uitgetreden personeelsleden, verdeeld volgens de aard van de overeenkomst, het geslacht en studieniveau. Bij het uitgetreden personeel vindt u ook de reden van vertrek.
Staat van het gebruik van maatregelen ter bevordering van de tewerkstelling tijdens het boekjaar.
Maatregelen die leiden tot een vermindering van de sociale zekerheidsbijdragen, brugpensioen, startbanen, …
Inlichtingen over de gevolgde opleidingen
Dit gedeelte vertelt hoeveel werknemers welke opleidingen hebben gevolgd, gedurende hoeveel uren en welke kosten daaraan verbonden waren.
Ratio’s
Op basis van de cijfers uit de balans en de jaarrekening en mits enkele berekeningen kunt u een aantal conclusies trekken. Die conclusies worden vertaald in ratio’s die de liquiditeit, de solvabiliteit en de rentabiliteit van een onderneming bepalen.
Wie moet een jaarrekening neerleggen?
- Kleine ondernemingen, eenmanszaken, vennootschappen onder firma en gewone commanditaire vennootschappen* moeten geen jaarrekening publiceren. Deze kleinere bedrijven moeten enkel een enkelvoudige boekhouding voeren en financiële gegevens zijn hier dan ook moeilijk over te vinden.
* Tenzij zij op basis van omzet, balanstotaal en/of personeel tot de middelgrote vennootschappen behoren. En voor zover het geen ondernemingen uit de financiële sector of (her)verzekeringsmaatschappijen zijn.
- Middelgrote ondernemingen zijn verplicht een beperkt schema te publiceren. Bepaalde rubrieken worden daarin samengetrokken of zelfs weggelaten.
- Grote ondernemingen dienen het volledige wettelijke schema te volgen (behalve als het een financiële instelling of wisselagent betreft) en moeten een volledig dubbele boekhouding voeren.
- Moeder- en dochterondernemingen publiceren een geconsolideerde jaarrekening. Consolideren komt niet overeen met de som van de verschillende posten in de jaarrekeningen. Wederzijdse vorderingen en operaties tussen bedrijven uit dezelfde groep worden immers uitgeschakeld.
- Een zeer grote vzw of stichting moet publiceren volgens het volledige schema. Voor een grote vzw of stichting geldt het verkorte schema.
- Sommige vzw’s en stichtingen zijn onderworpen aan een specifieke wetgeving omwille van hun bijzondere activiteit. Ze hebben een jaarrekeningenschema dat afwijkt van de standaard.
Aantal neergelegde jaarrekeningen
In onderstaande tabel vindt u – sinds het jaar 2000 – het aantal neergelegde jaarrekeningen (inclusief geconsolideerde en verbeterde), het aantal betrokken rechtspersonen en het aantal neergelegde bladzijden.
Kalen-derjaar | Aantal betrokken rechtspersonen | Aantaal neergelegde jaarrekeningen | Aantal neergelegde bladzijden |
2016 | 407.491 | 424.784 | 5.990.695 |
2015 | 399.731 | 418.128 | 5.895.381 |
2014 | 399.715 | 418.879 | 5.917.354 |
2013 | 396.307 | 414.664 | 5.839.882 |
2012 | 384.429 | 402.593 | 5.670.163 |
2011 | 370.824 | 388.015 | 5.456.223 |
2010 | 361.309 | 378.448 | 5.314.016 |
2009 | 348.762 | 365.862 | 5.136.455 |
2008 | 334.929 | 352.593 | 4.979.889 |
2007 | 319.655 | 336.224 | 4.778.265 |
2006 | 304.571 | 323.762 | 4.606.424 |
2005 | 294.228 | 317.454 | 4.491.991 |
2004 | 281337 | 308.005 | 4.370.214 |
2003 | 269.192 | 296.673 | 4.215.669 |
2002 | 252.978 | 272.982 | 3.852.494 |
2001 | 248.839 | 269.729 | 3.819.443 |
2000 | 242.413 | 269.916 | 3.830.958 |
De houding van Europa inzake jaarrekeningen
De beschikbaarheid van jaarrekeningen in Europa verschilt sterk van land tot land. In België zijn we alvast verwend op dat vlak. Maar in vele gevallen zijn ze niet beschikbaar en dat maakt het erg moeilijk om resultaten over de landen heen te vergelijken.
Europa streeft overigens naar administratieve vereenvouding voor kleine en middelgrote ondernemingen. Daarnaast ijvert het voor een uniforme jaarrekening voor alle Europese landen. Daarom diende de Europese Commissie een voorstel van richtlijn in om de publicatieplicht voor micro-entiteiten af te schaffen. In het voorstel hoeven ondernemingen met een omzet van minder dan 1 miljoen euro geen jaarrekening meer op te stellen of te publiceren. Bedrijven met een omzet tot 8,8 miljoen euro zouden dan weer vrijgesteld worden van publicatieplicht.
Uiteraard zal dit grote implicaties hebben voor iedereen die de financiële gezondheid van een onderneming wil bepalen op basis van de jaarrekening. Wordt ongetwijfeld vervolgd.
Neerlegging jaarrekening bij de NBB
Zes maanden na de sluiting van het boekjaar dient de algemene vergadering goedkeuring te geven over de jaarrekening. Nog eens maximaal 30 dagen later moet de jaarrekening bij de Nationale Bank van België gedeponeerd zijn. Een onderneming met publicatieplicht krijgt dus zeven maanden tijd om de jaarrekening neer te leggen. De neerlegging dient elektronisch te gebeuren.
Ondernemingen die hun jaarrekening te laat neerleggen krijgen een boete. Bovendien heeft het gemis van een jaarrekening gevolgen voor het beeld dat het bedrijf uitdraagt naar de buitenwereld. Wanneer het niet goed gaat met een onderneming, dan probeert ze vaak haar financiële situatie geheim te houden. Een jaarrekening te laat of helemaal niet publiceren is een veelgebruikt, maar onwettig trucje om financiële problemen te verdoezelen. Volgens de wet is er voldoende reden om een publicatieplichtige vennootschap via gerechtelijke weg te ontbinden als ze gedurende 36 maanden geen jaarrekening publiceerde.
IFRS
Uniforme boekhoudregels verhogen de transparantie en kunnen boekhoudkundige schandalen misschien vermijden. Alle beursgenoteerde bedrijven in Europa moeten sinds 1 januari 2005 rapporteren volgens IFRS, de International Financial Reporting Standards.
Zie hiervoor de wikipagina: IFRS - International Financial Reporting Standards
Een jaarrekening raadplegen: de informatiewaarde
Een analyse van de jaarrekening heeft zeker zijn waarde om de financiële gezondheid van een onderneming van naderbij te bekijken. Maar het is absoluut onvoldoende om uw beslissingen enkel en alleen te baseren op cijfers uit de jaarrekening.
Besef immers dat de gegevens uit de jaarrekening minstens enkele maanden oud zijn. Bovendien is de balans vaak een gemanipuleerde momentopname, opgesteld vanuit fiscaal oogpunt. Om slechte resultaten te verdoezelen komen cijfers niet altijd overeen met de realiteit. Fiscaal gekleurde gegevens, boekhoudkundige handigheidjes, een verborgen agenda, … De kloof tussen de informatie die leveranciers en analisten graag ter beschikking zouden hebben en de informatie die het bedrijf daadwerkelijk rapporteert is groot. Het feit dat niet alles even objectief en volledig bekend gemaakt wordt, zorgt vaak voor een vertekend beeld. In die zin is het moeilijk om de financiële gezondheid van een bedrijf juist in te schatten.