Schokbestendigheid - Résistance aux chocs
Terug naar overzicht
blog

Het belang van reserves in het kader van schokbestendigheid

Dit artikel is het resultaat van een samenwerking tussen Eric Van den Broele en Koen Michielsen.

In eerdere artikels hebben we aangetoond dat redundante reserves noodzakelijk zijn om autonoom schokken op te kunnen vangen of om een transitie te kunnen doorstaan. In dit artikel tonen we aan hoe belastend bedrijven zonder reserves kunnen zijn voor de maatschappij, inclusief een schokkend voorbeeld. En tot slot de visie op reserves vroeger en nu.

Belastende zombiebedrijven

Bedrijven stimuleren om in het kader van redundantie of schokbestendigheid reserves op te bouwen, roept kritische vragen op over de zogenaamde zombiebedrijven. Een zombiebedrijf is een bedrijf dat helemaal geen reserves heeft en ook nooit de intentie heeft gehad om die in gezonde tijden aan te leggen. Integendeel, elke winst die het zombiebedrijf maakt, wordt onmiddellijk naar de uitgang geloodst. Internationale studies hebben bovendien aangetoond dat dit type bedrijven niet innovatief is. Zombiebedrijven besteden geen kapitaal aan vernieuwing. Integendeel, ze zuigen kapitaal op. Het zijn dus niet alleen ondernemingen die niet redundant zijn, ze zijn niet innovatief en belasten op de koop toe ook nog eens het economisch weefsel.

Booking.com

De case Booking.com is een schrijnend voorbeeld om aan te tonen hoe maatschappelijk belastend zombiebedrijven kunnen zijn. Het oorspronkelijk Nederlandse bedrijf werd in 2005 overgenomen door een Amerikaanse groep. Om de werkgelegenheid van de ongeveer 5.000 werknemers te verzekeren en uitvlaggen tegen te gaan, gaf de Nederlandse overheid massaal subsidies. Jarenlang kon Booking een miljardenwinst voorleggen, al was daar een flink deel van gesubsidieerd. Bij de uitbraak van corona was het bedrijf er echter als de kippen bij om hulp van de overheid in te roepen. Blijkbaar had Booking, nadat het jaar na jaar monsterwinsten maakte en daarbij gesponsord werd met geld van de maatschappij, geen enkele reserve opgebouwd waar het op terug kon vallen.

De Nederlandse overheid tastte opnieuw in de buidel om het bedrijf en de werkgelegenheid te redden, maar het mocht allemaal niet baten. Ondertussen is een kwart van het personeel afgevloeid. In Amsterdam betrof het zo’n duizend werknemers. De afdeling klantenservice werd grotendeels uitbesteed. Schrijnender wordt het nog toen bleek dat de drie bestuursleden een bonus opstreken van zo’n 28 miljoen euro. Schandalig, immoreel, asociaal, verwerpelijk, aasgierengedrag en een treurige wanvertoning, luidde het in de Tweede Kamer. Om de gemoederen te sussen stortte Booking 65 miljoen aan subsidies terug.

Too big to fail en niemand die het over de kop durft laten gaan, ook al is Booking op deze manier maatschappelijk enorm belastend.

Wat doet schokbestendigheid juist?

Redundantie en de hele benadering rond schokbestendigheid bekijkt in de eerste plaats in welke mate een onderneming problemen krijgt wanneer een schok plaatsvindt. En, als een schok plaatsvindt, geeft het aan welke ondernemingen ondersteuning nodig hebben om te kunnen overleven en welke niet.

Of, in het geval van een transitie, welke ondernemingen in staat zijn om die transitie autonoom te financieren of ook net niet. En, de berekening geeft ook een idee hoe snel een transitie kan doorgevoerd worden en of dat een maatschappelijke kost met zich zal meebrengen of niet.

Reserves vroeger

Toen onze grootouders aandelen kochten, dan deden ze dat meestal niet met het idee om snel rijk te worden. Ze deden dat vooral voor de kinderen en de kleinkinderen, die de bij elkaar gespaarde aandelen erfden. Wat de aandeelhouders vroeger vooral interesseerde, en meer bepaald de Europese aandeelhouders, was dus de continuïteit van een onderneming en de geleidelijke uitbouw van de fundamentele waarde. Dat ze daar via een dividend elk jaar nog een centje aan overhielden, was mooi meegenomen. Al was dat niet de essentie van het verhaal. De essentie was de opbouw van waarde op lange termijn. Continuïteit.

Met die denkwijze is een reservepot binnen het eigen vermogen geen enkel probleem. Het verhoogt immers de kansen op continuïteit en waardecreatie op de langere termijn.

Reserves nu

De voorbij 20 à 30 jaar is er echter vanuit de Verenigde Staten een financiële spitstechnologie geïmporteerd, waarbij elke vorm van overbodige reserve, die niet onmiddellijk nodig is, gezien wordt als niet rendabel. En die moet onmiddellijk uit het bedrijf verdwijnen, zodat het elders op een andere manier kan renderen. In deze visie worden reserves gezien als geld dat op zich moet renderen en niet als een manier om ondernemerschap te promoten. Met ondernemerschap is men op deze manier niet echt bezig.

Fundamenteel is de meerwaardecreatie op deze manier een doel op zich geworden en is de koppeling met mens en maatschappij tot nul gereduceerd.

Gelijkaardige publicaties